pijnstilling bij spiraalplaatsing
Pijnstilling bij spiraalplaatsing
Pijn die ervaren of gevreesd wordt, kan een barrière zijn voor vrouwen om te kiezen voor een spiraaltje. Hoewel de meeste plaatsingen zonder veel problemen verlopen, kan de procedure pijnlijk zijn. Het is normaal om enige pijn of ongemak te ervaren tijdens de plaatsing, maar de intensiteit varieert sterk per persoon. Daarom is het belangrijk dat zowel jij als je zorgverlener hier op de juiste manier aandacht voor hebben.
Pijn en de angst voor pijn
De mate van pijn die je zal ervaren bij de plaatsing van een spiraaltje is moeilijk vooraf te voorspellen en hangt van verschillende factoren af. Onderzoek wijst uit dat vrouwen die nog niet vaginaal bevallen zijn of bekend zijn met pijnlijke menstruaties, vaker een hogere pijnscore rapporteren. Ook speelt angst voor de procedure en negatieve verwachtingen over spiraaltjes een rol in het ervaren van meer pijn. Goede voorlichting en het bespreken van je zorgen met je zorgverlener kunnen helpen om angst en pijn te verminderen. Laat je niet ontmoedigen door negatieve verhalen op sociale media en vertrouw op de expertise van je zorgverlener.
Pijnstilling bij spiraalplaatsing
De Nederlandse richtlijn voor huisartsen (NHG) adviseert om voor de spiraalplaatsing een pijnstiller in te nemen. Hoewel studies naar de effectiviteit van orale pijnstillers wisselende resultaten laten zien, is het duidelijk dat NSAID’s, zoals bijvoorbeeld naproxen, effectief zijn tegen krampen na de insertie.
Verschillende vormen van pijnbestrijding worden momenteel onderzocht, maar ze zijn nog niet standaard opgenomen in de Belgische of Nederlandse richtlijnen. Hierdoor kan de procedure van arts tot arts verschillen. Welke mogelijkheden worden momenteel onderzocht of reeds toegepast?
(Volgende medische behandelingen worden omschreven in de richtlijnen van de Britse Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare (2021) en mogen enkel toegepast worden op medisch advies van je arts.)
Cervicale voorbereiding
Misoprostol is een geneesmiddel dat kan gebruikt worden om de baarmoederhals week te maken. Dit zou het inbrengen van een spiraaltje kunnen vergemakkelijken. In sommige studies wordt er hierbij minder pijn gerapporteerd, in andere studies dan weer helemaal niet. Het gebruik ervan kan samengaan met bijwerkingen zoals krampen, wat ook mee in overweging dient genomen te worden.
Lokale verdoving: spray
Een verdovende spray (10% lidocaïne, 40mg) kan enkele minuten voor de procedure op de baarmoederhals worden aangebracht. In studies zorgt deze spray voor een verlaging van de pijnscore, maar zag men vaginale irritatie als mogelijke bijwerking.
Lokale verdoving: injectie
Sommige artsen gebruiken verdovende injecties in de baarmoederhals (para- of intracervicaal blok met 1% of 2% lidocaïne). Studies tonen aan dat vrouwen die deze injecties krijgen minder pijn ervaren dan vrouwen die een placebo-injectie krijgen. Echter, de injecties zelf kunnen ook als pijnlijk worden ervaren.
Lokale verdoving: crème
Studies waarbij een verdovende crème (met lidocaïne en prilocaïne) wordt aangebracht op en in de baarmoederhals zijn positief: de pijn tijdens de spiraalplaatsing is lager dan bij het gebruik van een placebo-crème. De onderzoekers zijn lovend, maar maken tegelijkertijd de bedenking of vrouwen bereid zijn om tien minuten te blijven liggen met een speculum tijdens de inwerktijd van de crème.
Andere interventies
Ondanks weinig wetenschappelijk bewijs, zien we in de praktijk wel degelijk dat de beleving van een spiraalplaatsing kan verzacht worden door een gepaste omgeving. Privacy, geruststelling en deskundigheid zijn hierbij belangrijk. Een assistent die steun of afleiding biedt kan een hulp zijn, maar ook de plaatsende arts zelf kan je op een gepaste manier door de procedure praten.
Wist je dat er ook onderzoek werd gedaan naar het gebruik van aromatherapie bij spiraalplaatsing? Lavendel zou daarbij de angst en zo ook de pijn bij spiraalplaatsing verlagen. Daarnaast zijn er op dit moment onderzoeken lopende naar muziektherapie tijdens spiraalplaatsing. De wetenschap staat gelukkig niet stil…
Conclusie
Bovenstaande medische handelingen kunnen enkel op medisch advies worden ingezet en hierbij spelen meerdere factoren een rol. Soms zijn dergelijke interventies niet nodig, maar soms zijn ze noodzakelijk. Belangrijk is dat je zorgverlener jouw eventuele angst en pijnbeleving serieus neemt. Bespreek je zorgen, zodat jullie samen een passende omgeving kunnen creëren. Misschien kan je zelf alvast je favoriete playlist samenstellen wanneer je je afspraak vastlegt?
Bronnen
FSRH Clinical Effectiveness Unit. (2021). FSRH Statement: Pain associated with insertion of intrauterine contraception. Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare. Geraadpleegd op 4 juni 2024.
Akdemir, Y., Karadeniz, M. (2019). The relationship between pain at IUD insertion and negative perceptions, anxiety and previous mode of delivery. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 24(3), 240-245.
Mody, S. K., Farala, J. P., Jimenez, B., Nishikawa, M., Ngo, L. L. (2018). Paracervical block for intrauterine device placement among nulliparous women: a randomized controlled trial. Obstetrics and gynaecology, 132(3), 575.
Aksoy, H., Aksoy, Ü., Ozyurt, S., Açmaz, G., Babayigit, M. (2016). Lidocaine 10% spray to the cervix reduces pain during intrauterine device insertion: a double-blind randomised controlled trial. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 42(2), 83-87.
Karasu, Y., Cömert, D. K., Karadağ, B., Ergün, Y. (2017). Lidocaine for pain control during intrauterine device insertion. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 43(6):1061-6.
Samy, A., Abbas, A. M., Mahmoud, M., Taher, A., Awad, M. H., Husseiny, T. E., Hussein, M., Ramadan, M., Shalaby, M. A., Sharkawy, M. E., Hatem, D., Wali, A. A., Abd-El-Fatah, S. M., Hussein, A. H., & Haggag, H. (2019). Evaluating different pain lowering medications during intrauterine device insertion: a systematic review and network meta-analysis. Fertility And Sterility, 111(3), 553-561.
Lennox, R. [clinical trial] The Effectiveness of Music on Pain and Anxiety in IUD Insertion. McMaster University. Geraadpleegd op 10 juni 2024.
Sümeyye Köse, S. [clinical trial] The Effect of Music on Pain, Anxiety and Satisfaction During Intrauterine Device Application. Saglik Bilimleri Universitesi. Geraadpleegd op 10 juni 2024.
Shahnazi, M., Nikjoo, R., Yavarikia, P., Mohammad-Alizadeh-Charandabi, S. (2012). Inhaled lavender effect on anxiety and pain caused from intrauterine device insertion. J Caring Sci., 1(4), 255-61.
Symptomen dat een spiraal verkeerd zit: hierop moet je letten
Symptomen dat een spiraaltje verkeerd zit: hierop moet je letten
Voor veel vrouwen zijn spiraaltjes een populair en doeltreffend anticonceptiemiddel. Hoewel veilig en betrouwbaar, kan het gebeuren dat een spiraaltje niet meer op de juiste plaats zit. Aan welke symptomen merk je dat een spiraal verkeerd zit? Hoe vaak gebeurt dit? Je leest er alles over in deze blog.
Hoe vaak gebeurt het dat een spiraaltje op de verkeerde plaats komt te zitten?
Er bestaat een kleine kans dat een spiraaltje verkeerd komt te zitten na de plaatsing. Gelukkig gebeurt dit niet vaak en in de meeste gevallen blijven de spiraaltjes op de juiste plaats zitten. Slechts 2-5% van alle geplaatste spiralen zakt uit. De kans dat dit gebeurt is het grootst na de eerste menstruatie na de plaatsing. Dat is meteen de reden waarom er na 6 weken een nacontrole ingepland wordt. Je arts checkt dan met behulp van een speculum of een vaginale echo of het spiraaltje nog goed zit.
Aan welke symptomen kun je merken dat je spiraaltje niet meer op de juiste plaats zit?
Een spiraaltje kan niet goed zitten zonder dat je klachten ervaart: het is best lastig om dit zelf te herkennen. Onderstaande symptomen kunnen erop wijzen dat het spiraal niet meer op de juiste plaats zit. Twijfel je of jouw spiraaltje nog goed zit, neem dan contact op met je arts.
Abnormaal bloedverlies
Een van de meest voorkomende symptomen dat een spiraal verkeerd zit, is abnormaal bloedverlies. Dat kan gaan van een hevigere menstruatie tot onregelmatig tussentijds bloedverlies tussen menstruaties. Als je plots sterke schommelingen in je bloedingspatroon waarneemt na de plaatsing van een spiraaltje, is het aangewezen om dit met je zorgverlener te bespreken. Opgelet: geef je lichaam ook enkele maanden tijd om te wennen aan het spiraaltje. De eerste 3-6 maanden kan je last hebben van meer en onregelmatiger bloedverlies.
Pijn en krampen
De eerste maanden na de plaatsing, kan je krampen ervaren omdat je lichaam nog aan het spiraaltje moet wennen. Als de krampen echter aanhouden of je hebt last van onverklaarbare pijn, kan dat erop wijzen dat het spiraaltje niet goed zit. Raadpleeg je arts als de pijn ondraaglijk wordt of blijft aanhouden.
Voelbaar spiraaltje
Normaal gezien mag het spiraaltje niet voelbaar zijn voor jou of je partner. Als een van jullie dit toch voelt, kan dat een teken zijn dat het verschoven is. Dit kan je het gevoel geven alsof er een luciferstokje uit je baarmoedermond hangt. De draadjes van het spiraaltje kan je doorgaans wel voelen. Die krullen zich doorgaans in de dagen na inbrenging om de baarmoedermond heen. Contacteer je arts als je de draadjes aanvankelijk wel en daarna niet meer voelt.
Vermoedelijke zwangerschap
Spiraaltjes zijn uiterst doeltreffende anticonceptiemiddelen, maar toch blijft er steeds nog een klein risico op zwangerschap. Als je reden hebt om te twijfelen of je mogelijk zwanger bent en je ervaart symptomen die kunnen wijzen op een niet goed zittend spiraaltje, doe dan een zwangerschapstest.
Maar doorgaans zijn er geen problemen!
Het goede nieuws is dat spiraaltjes doorgaans uiterst veilig en doeltreffend zijn. Het is natuurlijk belangrijk aandachtig te zijn voor signalen die erop wijzen dat een spiraaltje niet (meer) goed zit. Mocht je last hebben van een van bovenstaande symptomen of je maakt je zorgen, contacteer dan je arts. Gelukkig is de kans dat een spiraaltje uitzakt relatief klein en gaat het meestal gewoon goed.
Plaatsen, verwijderen of vervangen koperspiraaltje
Plaatsen, verwijderen of vervangen koperspiraaltje: hoe gaat het in zijn werk?
Overweeg je een koperspiraaltje te laten plaatsen of verwijderen? Of moet je er binnenkort eentje laten vervangen? Dan wil je misschien wel weten hoe dat precies verloopt. In deze blog kan je alles lezen over het inbrengen, verwijderen en vervangen van een koperspiraaltje: hoe gaat het in zijn werk, waar kan je ervoor terecht en waar dien je rekening mee te houden?
De plaatsing van een koperspiraaltje: de voorbereidingen
Wanneer je een (koper)spiraaltje wenst te laten plaatsen, kan je dit bespreken met je huisarts of gynaecoloog. Doorgaans wordt het spiraal geplaatst tijdens of vlak na de menstruatie. Op die manier is het zeker dat je niet zwanger kan zijn en ook het inbrengen gaat wat vlotter. Het spiraaltje kan echter ook op een ander moment buiten je menstruatie worden ingebracht. Met andere woorden: dus ook als je nog maar pas bevallen bent en nog geen menstruatie hebt gehad of als je niet precies weet waar je in je cyclus bent.
Vooraf: sluit soa’s en zwangerschap uit
Het is belangrijk zeker te zijn dat je niet zwanger bent voor het plaatsen van een spiraaltje. In geval van twijfel, raden we je aan eerst een zwangerschapstest te doen. Naast een zwangerschap, dienen ook soa’s uitgesloten te worden. Bij twijfel of als er een kans is dat je risico hebt gelopen, laat je eerst een soa-test doen. Die soa-test kan ook bij de plaatsing van je spiraaltje worden afgenomen. In geval van een positieve test, wordt dan antibiotica voorgeschreven. Je spiraaltje kan echter gewoon blijven zitten. Als je zeker bent dat je geen soa kan hebben opgelopen, is een soa-test geen vereiste.
Spiraal plaatsen: hoe verloopt het?
De arts zal eerst een speculum (eendenbek) in de vagina inbrengen om de baarmoedermond goed te zien. Dan wordt de lengte van de baarmoeder opgemeten met behulp van een hysterometer (een dun staafje). Op die manier kan gecontroleerd worden of het spiraaltje past voor je baarmoeder. Je kan krampen of pijn ervaren tijdens het opmeten. Vervolgens wordt het koperspiraaltje in de baarmoeder geplaatst met behulp van een speciale inbrenghuls. Wanneer het spiraaltje ingebracht is, zal je arts de draadjes van het spiraaltje afknippen op de juiste lengte. Die draadjes zijn bevestigd aan het spiraaltje zodat het later ook terug verwijderd kan worden. Het kan zijn dat de arts een echo maakt meteen na de plaatsing om te controleren of het spiraaltje op de juiste plaats zit. Ongeveer 6 weken na plaatsing dien je op controle te komen. De dokter controleert dan of je spiraaltje nog steeds goed zit met behulp van een speculum of een echo. Ook eventuele klachten of vragen kan je dan bespreken.
Inbrengen van een spiraaltje: pijnstilling
Soms wordt het plaatsen van een spiraaltje als pijnlijk ervaren. Daarom is het advies om pijnstilling in te nemen een uur voor de plaatsing. Dit kan bijvoorbeeld 400 mg ibuprofen en 275 mg naproxen zijn of in geval je borstvoeding geeft, 1000 mg paracetamol. De pijnmedicatie helpt de baarmoeder en omliggende spieren te ontspannen, waardoor het plaatsen en eventuele krampen na het plaatsen als minder pijnlijk worden ervaren. Het is aangewezen om het even rustig aan te doen na de plaatsing, hoewel je in principe alles mag en kan doen.
Koperspiraaltje verwijderen
De verwijdering van een spiraal verloopt meestal kort en eenvoudig. De arts trekt met een speciaal tangetje aan de draadjes van het spiraaltje om het spiraal uit de baarmoeder te verwijderen. Het koperspiraaltje kan je niet zelf verwijderen. Nadat het koperspiraaltje verwijderd is, ben je meteen weer vruchtbaar.
Koperspiraaltje vervangen
Als je dat wil, kan je na de verwijdering meteen een nieuw spiraaltje laten plaatsen. Het inbrengen verloopt dan op precies dezelfde manier als hierboven uitgelegd.
Twee ervaringen met een koperspiraaltje: eerlijke verhalen
Twee ervaringen met een koperspiraaltje: eerlijke verhalen
Twee ervaringen met een koperspiraaltje: eerlijke verhalen
Je denkt na over een anticonceptiemethode die bij je past. Misschien is dat voor jou wel een koperspiraaltje? Maar wat zijn de ervaringen van andere vrouwen die voor een koperspiraal hebben gekozen? We vroegen twee van hen naar hun ervaringen.
Birgit (28): “Een extra dag ongesteld zijn, neem ik er graag bij”
“Nadat ik vijf jaar gestopt was met de pil, wilde ik opnieuw starten met anticonceptie bij mijn nieuwe relatie. Toen ik in 2017 stopte met de pil, voelde ik me beter in men vel. Blijkbaar gaven de hormonen me toch wel wat last. Om die reden was de pil voor mij geen optie toen ik opnieuw met anticonceptie wilde starten vorig jaar. In overleg met mijn huisarts heb ik daarom gekozen voor een hormoonspiraaltje. Minder hormonen zouden me vast ook minder last bezorgen, zo dachten we. Toch bleek dat niet het geval, na een maand had ik er heel wat last van, ik voelde me angstig, somber en heel onzeker. Daarnaast had ik constant veel pijn. Na drie maanden heb ik mijn hormoonspiraaltje laten verwijderen, wat meteen opluchting was.”
“Twee maanden later koos ik voor een koperspiraaltje. Ik had immers alleen maar goede ervaringen gehoord van mijn vriendinnen. De plaatsing was pijnlijk, maar heel snel voorbij. In tegenstelling tot bij het hormoonspiraaltje dat ik ervoor had, had ik geen maand, maar slechts twee dagen pijn. Na een paar maanden was ook mijn cyclus terug regelmatig. Alleen de eerste twee maanden duurde die iets langer. Ik moet toegeven dat ik toch wel wat bang was door verhalen over hevig bloedverlies en een intensere menstruatie, maar uiteindelijk is dat heel goed meegevallen. Mijn menstruatie duurt nu wel een dag langer dan voorheen en het bloedverlies is iets meer dan wat ik vroeger had, maar naar mijn gevoel heb ik nu minder buikkrampen en vooral geen last meer van dat neerslachtige gevoel. Die extra dag ongesteld zijn, neem ik er dus graag bij, want ik ben echt blij dat ik voor deze hormoonvrije oplossing heb gekozen.”
Aline (52): “Geen last meer van hormonale ongemakken”
“Ik heb sinds eind 2019 een koperspiraaltje en daar ben ik nog steeds zeer tevreden over! Het is voor mij mijn allereerste koperspiraaltje. Daarvoor gebruikte ik een Nuvaring, maar dat gaf me de laatste maanden almaar meer last. Ik voelde me niet goed, mijn huid was snel geïrriteerd en bepaalde periodes had ik last van buikpijn en hoofdpijn. Voor ik met de Nuvaring ben gestart, nam ik de pil, maar vanaf de komst van mijn kinderen wilde ik liever geen pillen meer in huis die ze per ongeluk te pakken zouden kunnen krijgen.”
“Gezien de bijwerkingen die ik ervaarde bij de ring, opteerde ik voor een koperspiraaltje. Even geen hormonen meer. Het inbrengen ging vlot en gemakkelijk, met dank aan de arts! Meteen na de inbrenging, ben ik naar het werk gegaan, zonder pijn of pijnstillers. De dag van de plaatsing had ik wat bloedverlies, maar dat was de dag erna terug over. Er werd tijdens de plaatsing nog gecontroleerd of de koperspiraal goed was ingebracht via echo. Drie maanden later controleerde de arts nog even of de deze nog steeds op de juiste plaats zat. Dat bleek zo te zijn. Mijn menstruatiecyclus hernam het normale ritme en sindsdien heb ik geen hormonale ongemakken meer gevoeld. Wat mij betreft dus een goeie ervaring met een koperspiraaltje, ik zou het iedereen aanraden!”
Hoe was het ook alweer? Zo werkt je menstruatiecyclus!
Hoe was het ook alweer? Zo werkt je menstruatiecyclus!
Met een koperspiraaltje, zoals het Flexi-T spiraal, behoud je jouw natuurlijke cyclus. Maar hoe zat die ook alweer in elkaar? Waarom ben je soms in een opperbest humeur, actief en heb je meer zin in seks en soms helemaal niet? De menstruatiecyclus is het resultaat van een ingewikkeld samenspel tussen hormonen en organen. Het is niet meer dan logisch dat je jezelf soms afvraagt hoe het alweer precies zat. Je zou het kunnen vergelijken met hoe je je voelt doorheen de verschillende seizoenen van het jaar. Wat er iedere maand precies gebeurt met je lichaam lees je in deze blog!
De eerste helft van de cyclus
Een menstruatiecyclus duurt gemiddeld 28 dagen. De eerste helft loopt van dag 1 tot dag 14 bij een gemiddelde cyclus, met dag 14 dan als de dag van je eisprong. In geval van een kortere of langere cyclus, is de eerste helft korter of langer. Heb je bijvoorbeeld een cyclus van 32 dagen, dan heb jij je eisprong ‘later’ in de cyclus. Je kan twee fases onderscheiden in de eerste helft van je cyclus: je menstruatie en de folliculaire fase.
De menstruatie
‘Winter is coming’, met andere woorden: je bent ongesteld. De start van je menstruatie is meteen ook dag 1 van je cyclus. Tijdens je menstruatie zijn de hormoonlevels van progesteron en oestrogeen laag, waardoor het baarmoederslijmvlies wordt afgebroken in deze periode. Je bent doorgaans wat prikkelbaar en hebt minder energie. Bij sommige vrouwen gaat dit ook gepaard met lichamelijke ongemakken: krampen in de baarmoeder, rugpijn of een opgeblazen gevoel.
De folliculaire fase
Na de winter, is er gelukkig de lente; celebrate spring! Nieuwe eitjes (follikels) gaan rijpen in je eierstokken tijdens de folliculaire fase van je menstruatiecyclus. De rijping gebeurt doordat de hypofyse (een kleine klier in je hersenen) follikelstimulerend hormoon (FSH) naar je eierstokken stuurt. Je oestrogeen stijgt en dat kun je merken: je krijgt terug meer energie! Naar het einde van deze folliculaire fase merk je dat je libido toeneemt, tijd om de bloemetjes buiten te zetten…
De tweede helft van de cyclus
De eisprong markeert het begin van de tweede helft van je menstruatiecyclus. De eisprong gebeurt steeds 14 dagen vóór je menstruatie. Net als de eerste helft van je cyclus, kan je ook dit deel van je cyclus onderverdelen in twee fases: de ovulatie en de luteale fase.
De ovulatie
’It feels like summer’! Je bent vruchtbaar in deze fase van je menstruatiecyclus. Je voelt je vaak uitstekend, bruist van de energie en je libido is hoog. De hormonen FSH en oestrogeen bereiken hun hoogtepunt, terwijl de hypofyse vanuit je hersenen luteïniserend hormoon (LH) gaat produceren. Die laatste zorgt voor de LH-piek, waarna een eicel vrijkomt. Die eicel komt meteen in de eileider terecht en kan dan bevrucht worden. Aangezien zaadcellen tot 5 dagen lang kunnen overleven in het lichaam van de vrouw, kan je ook zwanger worden als je seksueel contact hebt kort voordat je eisprong plaatsvindt!
De luteale fase
Het begint te druppelen en de blaadjes vallen van de bomen; ‘autumn is here’. Het hormoon progesteron gaat in deze fase eerst stijgen, maar dan terug dalen als je niet zwanger bent. Hoe lager de hoeveelheid progesteron in je lichaam, hoe meer last je kan krijgen van klachten. Denk daarbij aan minder energie, stemmingswisselingen, hoofdpijn en gevoeligere borsten. Dat verklaart meteen waarom je soms niet echt veel zin hebt in intensief sporten. Je lichaam maakt zich opnieuw klaar voor je menstruatie. Wanneer je ongesteld wordt, is dat opnieuw dag 1 van een nieuwe cyclus.
